Πέμπτη  18-04-2024

Ο ρόλος της Ατμόσφαιρας

Ο καιρός διαμορφώνεται στο κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας, την τροπόσφαιρα, η οποία εκτείνεται από την επιφάνεια της Γής μέχρις ύψους περίπου 10 χιλιομέτρων κατά μέσον όρο. Ακριβέστερα υπεράνω του ισημερινού η τροπόσφαιρα έχει ύψος 16 χιλιόμετρα, ενώ στα μεγαλύτερα πλάτη χαμηλώνει, για να φτάσει τα 8 χιλιόμετρα πάνω από τους πόλους. Το όρος Έβερεστ δηλαδή φτάνει περίπου στη μέση της τροπόσφαιρας. Στην τροπόσφαιρα η θερμοκρασία πέφτει όσο ανεβαίνομε με μέσο ρυθμό 6.5 οC ανά 1000 μέτρα, δηλαδή όσο αυξάνει η απόσταση από την επιφάνεια της Γής.

Ο ήλιος με την θερμότητά του επηρεάζει και μεταβάλει την ατμοσφαιρική πίεση. Η τελευταία, ως γνωστόν, οφείλεται στο βάρος του αέρα όλης της ατμόσφαιρας, ο οποίος πιέζει προς τα κάτω, και προφανώς όσο χαμηλότερα είμαστε τόσο μεγαλύτερη είναι η ατμοσφαιρική πίεση, αφού το βάρος του υπερκειμένου αέρα θα είναι μεγαλύτερο. Αυτή η πίεση λοιπόν είναι διαφορετική για θερμό αέρα και διαφορετική για ψυχρό αέρα. Για την ακρίβεια όσο θερμότερος ο αέρας, τόσο μικρότερη και η πίεσή του. Αλλαγές όμως στην πίεση του αέρα προκαλούν αλλαγές και στον καιρό.

Η ατμόσφαιρα συντίθεται κυρίως από άζωτο και οξυγόνο, αλλά περιέχει επίσης ελάχιστη ποσότητα (0.03 %) διοξειδίου του άνθρακα, πού τόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει στη σταθεροποίηση των θερμοκρασιών σε πλανητική κλίμακα, μαζί με την ύπαρξη υδρατμών, τόσο κοντά στην επιφάνεια της γης, όσο και στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, εξασφαλίζοντας διά του φαινομένου του θερμοκηπίου επίπεδα θερμοκρασίας, πού επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής όπως τη ξέρουμε. Βεβαίως η μεταβολή της σύνθεσης της ατμόσφαιρας επιτείνει το ευεργετικό κατά τα άλλα φαινόμενο θερμοκηπίου και οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη με τις οδυνηρές συνέπειές της. Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται τα διάφορα στρώματα της ατμόσφαιρας υπεράνω του εδάφους της Γής.

Το τέλος της τροπόσφαιρας συνιστά την τροπόπαυση. Όταν είμαστε στη τροπόσφαιρα, όπου και διαμορφώνεται ο καιρός, η θερμοκρασία μειώνεται με το ύψος.

Ο ρόλος του ανάγλυφου

Τέλος το ανάγλυφο του πλανήτη μας, οι οροσειρές, οι ωκεανοί, οι ήπειροι, οι κοιλάδες, οι λίμνες κλπ, επηρεάζουν τον καιρό. Λόγου χάριν η στεριά απορροφά και χάνει θερμότητα πιο γρήγορα από τις θάλασσες και τις λίμνες. Το νερό όμως των τελευταίων, λόγω της μεγάλης θερμοχωρητικότητάς των, διατηρεί τη θερμότητά του για περισσότερο χρόνο από ότι η στεριά. Έτσι τα καλοκαίρια είναι δροσερότερα και οι χειμώνες ηπιότεροι για περιοχές κοντά στη θάλασσα ή λίμνες. Ομοίως οι οροσειρές παρεμβαλλόμενες στα ρεύματα αέρα τον αναγκάζουν να ανεβαίνει στη προσήνεμη πλευρά με αποτέλεσμα αυτός να ψύχεται και ενδεχομένως οι εντός αυτού ευρισκόμενοι υδρατμοί να υγροποιούνται και να δίνουν τα διάφορα μετεωρολογικά κατακρημνίσματα, βροχή, χαλάζι, χιόνι κλπ

. Άλλωστε το ανάγλυφο σε συνδυασμό με τους ανέμους μπορούν να φέρουν τα πάνω κάτω και να βάλουν πυκνό αέρα πάνω από αραιότερο, βαρύτερο δηλαδή πάνω από ελαφρύτερο. Οι εναλλαγές στεριάς και θάλασσας, μέρας και νύκτας, προκαλούν απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία. Η ανταλλαγή θερμότητας συνοδεύεται με ορμητικά ρεύματα, καταρράκτες, δίνες και εκρήξεις της αεικίνητης ατμόσφαιρας.. Αέριες μάζες Από τον ισημερινό προς τους πόλους και από τους πόλους προς τον ισημερινό η ροή του αέρα δεν είναι ομαλή.

Αέριες μάζες

οδηγούμενες εδώ και εκεί από τις τυχαίες εδαφικές ανωμαλίες ή ωθούμενες να στριφογυρίζουν πάνω από εκτενείς περιοχές συγκρούονται, συγχωνεύονται και σχηματίζουν μονάδες αέρα, τις καλούμενες αέριες μάζες, οι οποίες είναι από τα πιο σημαντικά κινητά μέρη της μηχανής του καιρού. Πρόκειται για τεράστιες μάζες αέρα πού μετεωριζόμενες επί μακρόν υπεράνω μεγάλων και ξεχωριστών γεωγραφικών στοιχείων όπως π.χ. οι ωκεανοί, έρημοι, στέπες, τείνουν να πάρουν τη χαρακτηριστική θερμοκρασία και υγρασία αυτών. Μια αέρια μάζα μπορεί να καλύπτει έκταση αρκετών εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Υπάρχουν περίπου 20 περιοχές όπου γεννιόνται αντίστοιχοι τύποι αερίων μαζών.

Ακριβέστερα οι αέριες μάζες σχηματίζονται πάνω από περιοχές πού δεν παρουσιάζουν έντονη κυκλοφορία και λέγονται πηγές αερίων μαζών. Ανάλογα με την πηγή τους οι αέριες μάζες ταξινομούνται στις εξής μεγάλες κατηγορίες: Αρκτικές, Πολικές ηπειρωτικές, Πολικές θαλάσσιες, Τροπικές ηπειρωτικές, Τροπικές θαλάσσιες, Ισημερινές και Μουσωνικές. Αφού σχηματισθεί μια αέρια μάζα, εγκαταλείπει την πηγή της και μεταφέρει τα χαρακτηριστικά πού απέκτησε σε περιοχές με άλλα χαρακτηριστικά. Έτσι κατά την κίνησή της διαφοροποιεί τον καιρό της περιοχής πάνω απ' την οποία κινείται ενώ και η ίδια μετασχηματίζεται από την επίδραση της υποκείμενης επιφάνειας. Αυτές οι αέριες μάζες συγκρουόμενες και αλληλεπιδρούσες δημιουργούν ανέμους, βροχές και θύελλες.

<<- Προηγούμενο - Επόμενο ->>